Mijn Studiezaal (inloggen)
3050 Haarlemmeroliefabriek Gebroeders Waaning-Tilly te Haarlem
3050
Haarlemmeroliefabriek Gebroeders Waaning-Tilly te Haarlem
Inleiding
1. Geschiedenis van Haarlemmerolie en producent Gebr. Waaning-Tilly
2. Geschiedenis van het archief
3. Verantwoording van de inventarisatie
4. Boekhouding
3050 Haarlemmeroliefabriek Gebroeders Waaning-Tilly te Haarlem
Inleiding
4.
Boekhouding
laatste wijziging 07-09-2016
De financiële administratie van het bedrijf maakt een belangrijk onderdeel uit van het archief. De in een financiële administratie gebruikte stukken zijn te herleiden tot een aantal basisstukken, die tezamen het basissysteem vormen. Die basisstukken zijn de registers waarin de primaire en secundaire boekingen plaatsvinden, alsmede het "sluitstuk" van de boekhouding. ledere onderneming gebruikt een systeem van boekhouden dat aangepast is aan haar eigen behoeften. Het gevolg van deze behoeften is dat men die stukken gaat splitsen. Bij een firma als de Gebr. Waaning-Tilly waar de export een belangrijk onderdeel vormt, ligt het dan ook voor de hand dat dagboeken voor de inkopen (= inkoopboek; voor inkopen op rekening) en een voor de verkopen (= verkoopboek; voor verkopen op rekening) worden aangelegd. *
Bij ieder bedrijfsarchief treft men een variërend aantal registers aan, onder veelal eigen benamingen. Omdat de firma Gebr. Waaning-Tilly een deel van haar contacten op een bank- en postgirorekening had staan, gebruikte de onderneming naast het kasboek een bankboek en giroboek.
Omdat het bij de firma Gebr. Waaning-Tilly om een inkomensvormende huishouding gaat die op winst is gericht, bediende de firma zich van het zogenaamde enkele boekhouden, waarbij een drietal basisstukken zijn te herleiden. Primair de dagboeken, bestaande uit kasboeken; bank- en giroboeken; en verkoop- en inkoopboeken. Secundair de journalen, maar ook debiteuren- en/of crediteurenboeken. In het grootboek worden onder hoofden van rekening de financiële neerslag weergegeven. Het "sluitstuk" vormt de balans en de winst- en verliesrekening. Het doel hiervan is het bepalen van het eigen vermogen.
Bij onderzoek in en naar de financiële administratie van het bedrijf dient men zich te realiseren dat de financiële feiten in eerste instantie chronologisch waren vastgelegd in een dagboek voor de verkoop (verkoopboek). Vervolgens verwerkte het bedrijf de door die feiten ontstane veranderingen in bezittingen en schulden, voorzover dat nodig geacht werd, in debiteurenboek, crediteurenboek en voorraadboek; en met behulp van de aldus verkregen gegevens stelde de directie van Waaning-Tilly periodiek een inventaris en balans samen om de grootte van het eigen vermogen te kunnen bepalen. Omdat louter het gebruik van een dagboek voor de verkoop het inzicht in het bedrijfsgebeuren beperkte, splitste Waaning-Tilly het in een aantal chronologische boeken, te weten: bank-, giro-, inkoopboek, en een diverse postenboek, waarin onder andere gemaakte onkosten werden verantwoord.
Het enkel boekhouden kent als chronologische boeken;
kasboek: voor contante in- en verkopen
inkoopboek: voor inkopen op rekening
verkoopboek: voor verkopen op rekening
diverse postenboeken: voor de posten die niet in een van de drie eerstgenoemde boeken thuishoren (bv. wanneer men uit de voorraad goederen voor eigen gebruik neemt)
kasboek: voor contante in- en verkopen
inkoopboek: voor inkopen op rekening
verkoopboek: voor verkopen op rekening
diverse postenboeken: voor de posten die niet in een van de drie eerstgenoemde boeken thuishoren (bv. wanneer men uit de voorraad goederen voor eigen gebruik neemt)
Indien de onderneming een deel van haar contanten op een bank- of postgirorekening heeft staan, dan gebruikt men naast het kasboek een bankboek en giroboek.
Het enkel boekhouden is gericht op het periodiek vaststellen van het eigen vermogen van een onderneming. Deze grootte bepaalt men met behulp van een balans. Een balans bevat namelijk de op een zeker tijdstip (dit is het balanstijdstip) vastgestelde waarde van de bezittingen en schulden, alsmede de grootte van het eigen vermogen.
Het enkel boekhouden is gericht op het periodiek vaststellen van het eigen vermogen van een onderneming. Deze grootte bepaalt men met behulp van een balans. Een balans bevat namelijk de op een zeker tijdstip (dit is het balanstijdstip) vastgestelde waarde van de bezittingen en schulden, alsmede de grootte van het eigen vermogen.
Het eigen vermogen van een onderneming is samengesteld uit het door de ondernemer of vennoten ingebrachte kapitaal vermeerderd met de winst, of verminderd met het verlies (het eigen vermogen is een verplichting van de onderneming tegenover de eigenaar of vennoten en wordt als zodanig in de balans opgevoerd).
Men bepaalt de winst, of het verlies, dus door het vergelijken van de grootte van het eigen vermogen van twee opeenvolgende balansen.
Men bepaalt de winst, of het verlies, dus door het vergelijken van de grootte van het eigen vermogen van twee opeenvolgende balansen.
5. Aanwijzingen voor de gebruiker
laatste wijziging 26-05-2020
333 beschreven archiefstukken
5 gedigitaliseerd
totaal 262 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 26-05-2020
333 beschreven archiefstukken
5 gedigitaliseerd
totaal 262 bestanden
Kenmerken
Datering:
1895-1982
Omvang in meters:
8,90
Periode documenten:
1895-1982
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk binnen 30 minuten
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv. nrs. 1-320, 322-325. Inv. nr. 316 is vanwege materiële staat niet raadpleegbaar. Een gedeelte van het archief is niet geïnventariseerd.
Gemeente:
Haarlem
Categorie:
laatste wijziging 26-05-2020
333 beschreven archiefstukken
5 gedigitaliseerd
totaal 262 bestanden