Menu

Bedrijven

Bij het Noord-Hollands Archief kunt u onderzoek doen naar de geschiedenis van bedrijven. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste bronnen die u kunt gebruiken voor uw onderzoek.

Dossiers uit het handelsregister

Het Noord-Hollands Archief beheert vervallen dossiers uit het handelsregister van de Kamers van Koophandel in Noord-Holland. Het betreft dossiers van de kamers in Alkmaar, Amsterdam, Haarlem, Hilversum, Hoorn en Zaandam. De dossiers zijn opgeborgen op dossiernummer. Mocht u niet beschikken over een dossiernummer dan kan dat in een aantal gevallen opgezocht worden aan de hand van de oude kaartsystemen. U moet dan beschikken over de naam van het bedrijf of de naam van een eigenaar of directeur, evenals de vestigingsplaats. De inhoud van een dossier is beperkt. Gegevens uit dossiers van nog bestaande bedrijven moeten opgevraagd worden bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel. Dit geldt ook voor de dossiers die nog niet aan het Noord-Hollands Archief zijn overgedragen.

Welke informatie zit in een dossier van het handelsregister?

Er zijn vaak misverstanden over het soort informatie dat uit een dossier van het handelsregister gehaald kan worden. Daarom volgt hier een kort overzicht van de gegevens die geregistreerd worden. Wat er geregistreerd wordt, hangt natuurlijk ook af van het betreffende bedrijf. Van een groentehandelaar in een woonwijk is het dossier minder omvangrijk dan van een grote bank of fabriek.

  • De naam en adres van het bedrijf. Soms krijgt ook een filiaal een aparte inschrijving, in dat geval bevat het dossier het adres van het filiaal, met een verwijzing naar het adres en de plaats waar de hoofdvestiging zit.
  • De aard van het bedrijf, dus wat doet het bedrijf. Is het bijvoorbeeld een melkhandel of een fabriek van landbouwmachines?
  • De naam van de eigenaar, directeur of bestuurder van het bedrijf. Bij bestuurders kunnen ook commissarissen of procuratiehouders opgenomen zijn. Van deze personen wordt naast de naam, de geboorteplaats en geboortedatum het adres opgenomen, evenals de functie, en wordt de datum van indiensttreding en vertrek genoteerd.
  • De datum van de start van het bedrijf. Als het bedrijf voor 1921 al bestond, dan moet u niet altijd verwachten dat de opgegeven informatie ook helemaal juist is, er kunnen dan onvolledige gegevens genoteerd zijn.
  • Als het bedrijf een naamloze of besloten vennootschap of een coöperatieve vereniging is, dan is ook een exemplaar van de statuten van het bedrijf in het dossier opgenomen.
  • De datum van de beëindiging van het bedrijf en de reden daarvan. Soms is het bedrijf niet opgeheven, maar vertrokken naar een andere provincie. Dan werd vroeger het dossier gesloten en een nieuw dossier geopend bij het handelsregister in de andere provincie. U kunt dus altijd uitvinden waarom het dossier gesloten is en wanneer dat gebeurd is.

Vennootschapsregisters

Het handelsregister wordt bijgehouden vanaf 1921, vóór die datum zijn er dus geen dossiers aanwezig. In een beperkt aantal gevallen werd een registratie bijgehouden bij de rechtbank of het kantongerecht waar de vestigingsplaats van het bedrijf onder viel, in de zogenaamde vennootschapsregisters. Hiernaar kunt u onderzoek doen bij het Noord-Hollands Archief. De registratie is niet uitgebreid, omdat vaak alleen een akte van oprichting of een akte van ontbinding van een vennootschap werd geregistreerd. U kunt er dus niet de gehele loop van de geschiedenis van een bedrijf uit opmaken.

Ook viel het grootste deel van de bedrijven buiten deze registratie, omdat ‘eenmanszaken’ niet werden geregistreerd. Een eenmanszaak is een bedrijf waar één persoon (de eigenaar) bepaalt wat er gebeurt, dit in tegenstelling tot een vennootschap (een bv, nv of firma), waar meer dan een persoon verantwoordelijk is voor de bedrijfsvoering. Bekijk het overzicht van de bij het Noord-Hollands bewaarde vennootschapsregisters.

Verenigingen en stichtingen

Vanaf 1976 houdt het handelsregister ook gegevens bij van verenigingen en stichtingen. Van dit register zijn nog geen gegevens overgedragen. Deze zijn op te vragen via de Servicedesk van de Kamer van Koophandel, servicedesk@kvk.nl

Vóór 1976 zijn over verenigingen en stichtingen gegevens beschikbaar bij het Nationaal Archief in Den Haag in de archieven van het Verenigingenregister en het Stichtingenregister.

Faillissementen

In de archieven van de Arrondissementsrechtbanken in Noord-Holland bevinden zich stukken over faillissementen van personen en bedrijven. De index op faillissementsdossiers  gevormd door de Arrondissementsrechtbank Alkmaar in de periode 1886-1929 en de Rechtbank van Eerste Aanleg te Haarlem in de periode 1811-1838 kunt u online raadplegen.

Andere bronnen

Wilt u meer weten over de geschiedenis van bedrijven in Noord-Holland? Het Noord-Hollands Archief beschikt over diverse andere bronnen die informatie kunnen bieden, zoals hinderwetvergunningen, de archieven van de Dienst voor het Stoomwezen in Noord-Holland, diverse belastinggegevens en notariële archieven. In al deze bronnen vindt u gegevens over bedrijvigheid in Noord-Holland. In het archievenoverzicht kunt u bovendien nog zien over welke archieven van bedrijven en andere verwante instellingen, zoals beroepsverenigingen en vakbonden wij beschikken. Bovendien kunt u in onze bibliotheekcollectie ook het een en ander over bedrijven vinden, zoals jubileumboeken.