Noord-hollands Archief

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

Inleiding

1. De gemeente Haarlemmermeer in de periode 1910-1945

7001 Gemeentebestuur van Haarlemmermeer (Gemeente Haarlemmermeer)

Inleiding

Delen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

De gemeente Haarlemmermeer in de periode 1910-1945

laatste wijziging 06-04-2018

Op 11 juli 1855, 3 jaar na de droogmaking van de Haarlemmermeer, werd de gemeente ingesteld. De gemeente Haarlemmermeer, een typische poldergemeente, heeft een totale oppervlakte van 18.500 ha. Vanaf de droogmaking in 1852 kunnen we grofweg een viertal fasen in de ontwikkeling van de gemeente onderscheiden.
1. Het tijdperk van de kolonisatie 1852-1870. Deze periode, beginnende bij de inbezitname van het nieuwe land, was een moeilijke start voor de eerste kolonisten.
2. De internationale landbouwcrisis 1870-1890. De Haarlemmermeer werd zwaar getroffen door deze crisis. Overzeese concurrentie leidde ertoe dat veel boeren in de Haarlemmermeer de strijd op moesten geven.
3. Het economisch herstel 1890-1920. Betere tijden braken aan, de kinderziekten van het kolonistenbestaan werden overwonnen.
4. De beginnende verstedelijking 1920-1945. In deze periode ontwikkelde zich de in de gemeente gelegen luchthaven Schiphol.

Toch kende de periode 1910-1945 tijden van economische teruggang. Met name de periode tussen 1930 en het begin van de Tweede Wereldoorlog werd gekenmerkt door grote bezuinigingen. Ook de gemeente Haarlemmermeer werd zwaar door deze economische crisis getroffen. Door de gemeente werd in deze periode een aantal maatregelen genomen van verstrekkende betekenis, zoals de ontsluiting van Badhoevedorp en het oprichten van een gemeentelijk gasbedrijf, dat in 1932 de gasvoorziening in Zwanenburg en in 1934 in Badhoevedorp ter hand nam. Voorts werd in het kader van de werkverschaffing met rijkssubsidie het wandelbos in Hoofddorp aangelegd.
Medio 1942 werd de Gemeentelijk Dienst voor Sociale zaken opgericht. Voorheen werd het maatschappelijk werk, onderdeel van deze dienst, uitgevoerd door het uit 1858 daterende Burgerlijk Armbestuur. Ook werd in 1942 de Stichting voor Kinderverzorging opgericht, die de voogdij over minderjarigen op zich kon nemen.

Op landbouwkundig gebied trad na 1900 een aanmerkelijke verbetering in. De prijzen waren goed, de arbeidsmethoden verbeterd en de afzet verliep naar wens. Deze verbetering duurde tot 1914. Daarna kwamen de oorlogsjaren, waarvan ook Haarlemmermeer de gevolgen bemerkte. Na de Eerste Wereldoorlog kon de landbouw zich weer enigszins herstellen, de opbrengst per hectare steeg, mede door de mechanisatie. Tegen de jaren dertig was er wederom sprake van een landbouwcrisis. Deze zou voortduren tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog.

De relatief korte tijd van ontwikkeling van de gemeente heeft ertoe geleid dat er door het gemeentebestuur vele verordeningen zijn vastgesteld en besluiten zijn genomen. Het aantal personeelsleden in dienst der gemeente is onder de druk van de werkzaamheden, in de beschreven periode, dan ook flink toegenomen. De burgemeester zegt hierover in de gemeenteraadsvergadering van 7 januari 1915: "De laatste jaren is de arbeid op de secretarie buitengewoon toegenomen, de gemeentesecretaris zelf werkt bijzonder hard en de ambtenaren volgen zijn voorbeeld". Echter vanwege de drukke werkzaamheden en de groeiende achterstand bij de afdelingen was een uitbreiding zowel van het secretariepersoneel als de beschikbare werkruimten noodzakelijk.

Voor het grootste deel van de in deze inventaris beschreven periode is de gemeente bestuurd door burgemeester Mr. Adriaan Slob, n.l. van 5 oktober 1908 tot 31 mei 1941. In oorlogstijd is de gemeente bestuurd door een aantal door de bezettende macht benoemde burgemeesters of waarnemende burgemeesters. Het aantal leden van de gemeenteraad groeide uit van 17 in 1910 tot 21 leden in 1941, terwijl het aantal wethouders toenam van 2 tot 4. In de bezettingsperiode zijn in totaal 13 raadsvergaderingen gehouden, de laatste op 6 augustus 1941. Daarna is de gemeenteraad op last van de bezetter ontbonden. Wel hebben nog enige tijd de wethouders hun functie kunnen vervullen, totdat ook zij in 1942 hun functie moesten neerleggen. Na de bevrijding zijn op 30 mei 1945 door de Commissaris van de Koningin in Noord-Holland tot tijdelijke wethouders benoemd: de heren J.A. Oudheusden, Th. van der Geest en P.H. Bos. Tevens werd op 1 november 1945 een tijdelijk gemeentebestuur geformeerd dat, in afwachting van de komende verkiezingen, heeft gefungeerd tot 26 augustus 1946.

Bij raadsbesluit van 20 januari 1916 werd een betere werkverdeling tussen B. en W. opgezet en tevens een reglement van orde voor de vergaderingen van de gemeenteraad vastgesteld. In datzelfde besluit werden tevens de taakgebieden van de gemeentelijke secretarie-afdelingen vastgesteld, waaronder algemene zaken (hiertoe werden gerekend alle zaken die niet tot een der andere afdelingen behoorde), financiën, armwezen, onderwijs, burgerlijke stand en bevolking.
In de periode 1910-1945 werden er een aantal takken van dienst aangewezen en werden daarvoor tevens beheersverordeningen vastgesteld, t.w.:

1.1. Openbare Werken

1.2. Grondbedrijf

1.3. Woningbedrijf

1.4. Sociale zaken

1.5. Elektriciteitsbedrijf

1.6. Gasbedrijf

2. Geschiedenis van het archief

3. Verantwoording van de inventarisatie

4. Bijlagen: Overzicht van het gemeentebestuur, gemeentesecretarissen en gemeente-ontvangers

laatste wijziging 18-04-2024

3.122 beschreven archiefstukken

207 gedigitaliseerd

totaal 54.346 bestanden

Delen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren

1. Stukken van algemene aard

Inventaris

Toon details van deze beschrijving

2. Stukken van bijzondere aard

Toon details van deze beschrijving

laatste wijziging 18-04-2024

3.122 beschreven archiefstukken

207 gedigitaliseerd

totaal 54.346 bestanden

Delen

Duurzaam webadres

Mijn Studiezaal

Stel een vraag of plaats een opmerking op de tijdlijn

Reageren