Mijn Studiezaal (inloggen)
3621 Bredius, mevr. E., betreffende het Huis te Zaanen te Haarlem, Collectie van
3621
Bredius, mevr. E., betreffende het Huis te Zaanen te Haarlem, Collectie van
Inleiding
De collectie is door mevrouw Elisabeth Bredius aan de gemeente Haarlem ten behoeve van het Gemeentearchief (thans: Noord-Hollands Archief) gelegateerd. In 1997 werd het legaat in dank aanvaard.
Het Huis te Zaanen dankt de naam aan de heerlijkheid Zaanen. Zaanen behoorde oorspronkelijk tot een van de zeven heerlijkheden, gelegen ten noorden van Haarlem. Dit waren Zuid-Akendam, Hoogerwoerd, Schoterbosch, Zaanen, Schoten, Schotervlieland en Noord-Akendam. Uit deze heerlijkheden werd later de gemeente Schoten gevormd, een gemeente die in 1927 geannexeerd werd door de gemeente Haarlem. Voor een uitgebreide geschiedenis van het huis verwijs ik naar de bestaande literatuur.
Het Huis te Zaanen werd het laatst bewoond door de familie Bredius. De heer Arnoldus Anthonie Bredius kocht het huis in 1881 ten behoeve van zijn zoon Cornelis Jan Arend Bredius (1863-1946). Bij de koop was eveneens de titel Heer van Zaanen inbegrepen. Het huis was destijds zeer verwaarloosd, C.J.A. Bredius liet het pand omstreeks 1890 geheel in oude luister herstellen door de beroemde architect Berlage. Met de restauratie van het huis werd de gracht, die rondom het huis lag en door de vorige eigenaar was gedempt, weer uitgegraven. Om het huis met de gracht lag een park, het Zaanenbos. Van dit park bleef overigens in de Tweede Wereldoorlog niet veel over door het kappen van de bomen voor brandhout. Na de oorlog werd de schade hersteld door de gemeentelijke dienst Hout en Plantsoenen.
Op de landerijen kwamen uitgestrekte boomgaarden en velden met aardbeien en bessen, in de wandeling de tuinen van Bredius genoemd. Bredius, die landbouweconomie had gestudeerd, leefde van de opbrengst van zijn landerijen, die onder leiding stonden van een tuinbaas. De fruitoogst werd in Beverwijk geveild.
Rond 1920 verkocht Bredius een groot deel van de landerijen aan de gemeente Schoten ten behoeve van woningbouw. In 1923 werd de rest van de landerijen aan de gemeente verkocht. Het huis werd in 1927 aan de gemeente geschonken onder de voorwaarde dat het huis een nuttige bestemming zou krijgen. In 1930 werd aan deze voorwaarde voldaan door de vestiging van een filiaal van de Stadsbibliotheek. De volledig uit haar jas gegroeide bibliotheek verhuisde in 1990 naar een nieuw pand aan de Planetenlaan. De heer Bredius had bij de overdracht van het huis nog een voorwaarde gesteld. Alle papieren betreffende het huis en het ambacht Zaanen moesten onder zijn beheer blijven. Hij bleef dus Heer van Zaanen. Na zijn overlijden in 1946 ging de titel over op zijn zoon C.J.A. Bredius jr., die in 1979 in Aerdenhout overleed. Om de titel te mogen voeren behield Bredius een heel klein stukje grond in het park van 1 are en 90 centiare.
Elisabeth Bredius (1906-1995) is geboren en getogen in het huis. Zij was zeventien jaar toen zij in 1923 met haar familie het huis verliet. Mevr. Bredius had een heerlijke jeugd gehad in het toen nog landelijke Schoten. Zij bleef zich altijd zeer betrokken voelen bij het huis en spande zich met name aan het eind van de jaren 80, toen de plannen voor de verhuizing van de bibliotheek bekend werden, in om het te behouden. Het Huis te Zaanen stond er destijds troosteloos bij, er was veel achterstallig onderhoud. Een situatie die mevr. Bredius ernstige zorgen baarde. Zij schreef verschillende instanties en personen aan om voor het behoud van het huis te pleiten, zoals bijv. de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, de Vereniging Hendrick de Keyser en de burgemeester van Haarlem.
Het weer bestemmen van het gebouw voor een gemeentelijk onderdeel lag niet in de rede. Voor bestemmingen in de (sociaal) culturele sfeer ontbrak het de gemeente aan financiële middelen. Het college van B & W besloot uiteindelijk tot een bestemming in de particuliere sector waarbij verkoop van het huis mogelijk was. Bij eventuele verkoop werd een opknapverplichting opgenomen. In 1991 werd Huis te Zaanen verkocht aan de kunsthandelaar W.F.C. de Booy. Na restauratie vestigde hij zijn Kennemer Kunstverhuur BV op de begane grond. De rest van het pand kreeg een woonfunctie.
laatste wijziging 28-07-2020
41 beschreven archiefstukken
Plaatsingslijst1898-1993
laatste wijziging 28-07-2020
41 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1898-1993
Omvang in meters:
1,00
Periode documenten:
1898-1993
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, Jansstraat, raadpleging mogelijk binnen 30 minuten
Gebruiksinformatie:
Plaatsingslijst nrs. 1-41.
Gemeente:
Haarlem
Categorie:
laatste wijziging 28-07-2020
41 beschreven archiefstukken