2494 vignetten van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van
2494
vignetten van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van
Inleiding
De werkzaamheden van Koninklijke Joh. Enschedé BV – het vroegere Joh. Enschedé en Zonen – omvatten ruim 300 jaar drukkerij, uitgeverij, lettergieterij en de vervaardiging van waardepapieren zoals bankbiljetten en postzegels.
Vignetten zijn afbeeldingen die gedrukt kunnen worden, ze werden bijvoorbeeld gebruikt bij advertenties in kranten of bij aankondigingen zoals een huwelijksaankondiging. De oudste afbeelding waarvan het jaartal van ontstaan bekend is komt uit 1713 en geeft een voorstelling weer van Amsterdam. Deze afbeeldingen bestonden uit houtblokjes, waarop een kunstenaar, vormsnijder of graveur zijn afbeelding had ontworpen. De afbeelding lag verhoogd op het blokje en kon daarom direct met de tekst mee gedrukt worden. Soms werden vignetten voor een specifiek doel vervaardigd en werden ze bewaard omdat ze misschien ooit nog van pas zouden komen. Drukkers beschikten vaak over een grote hoeveelheid vignetten. Rond 1800 was men in staat deze blokjes via een speciaal procedé van stereotype, het zogenoemde abklatschen, te vermenigvuldigen, zodat ze verhandelbaar werden. Het vignet werd daarmee handelswaar voor lettergieterijen. Na 1839 konden de blokjes ook door middel van de galvanoplastiek vermenigvuldig worden, een belangrijke verbetering ten opzichte van de techniek daarvoor. De vignettencollectie van Koninklijke Joh. Enschedé BV, zo’n vijftien- à twintigduizend stuks, zijn deels uit oud bezit afkomstig, ooit verworven bij de aankoop van het materiaal van drukkerijen of van andere lettergieterijen, deels ook werden nieuwe voorstellingen door Enschedé zelf bij graveurs of bij speciale vignettenleveranciers als de Duitser F.W. Gubitz besteld.
De collectie vignetten betreft de drukvormen van de vignetten die tot ca. 1950 door de lettergieterij aan de klant geleverd konden worden. Het is een collectie waarin allerlei technieken voorkomen. De vignetten horen bij de inventaris van de lettergieterij, ze zijn ook gebruikt voor de drukwerken van de drukkerij van Koninklijke Joh. Enschedé BV. Zaken omtrent de vignetten, bijv. ingekomen en minuten van uitgaande stukken, bevinden zich in het archief van Koninklijke Joh. Enschedé BV (Historisch Bedrijfsarchief) te Haarlem, 1732-2013, zie toegangsnummer 2484.
laatste wijziging 05-04-2023
9.323 beschreven archiefstukken
7.050 gedigitaliseerd
totaal 7.050 bestanden
Plaatsingslijst
4. 6001-8000
2494 vignetten van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van
Plaatsingslijst
4.
6001-8000
laatste wijziging 10-02-2023
1.972 gedigitaliseerd
totaal 1.972 bestanden
laatste wijziging 05-04-2023
9.323 beschreven archiefstukken
7.050 gedigitaliseerd
totaal 7.050 bestanden
Kenmerken
Datering:
1713-1926
Periode documenten:
1713-1926
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, raadpleging alleen op afspraak
Gebruiksinformatie:
Plaatsingslijst nrs. 1-9323. De collectie is vooralsnog alleen op afspraak te raadplegen. Nadere informatie over de raadpleging bij de informatiebalie. Museum Enschedé was het bedrijfsmuseum van Koninklijke Joh. Enschedé BV. De werkzaamheden van Koninklijke Joh. Enschedé BV – het vroegere Joh. Enschedé en Zonen – omvatten ruim 300 jaar drukkerij, uitgeverij, lettergieterij en de vervaardiging van waardepapieren zoals bankbiljetten en postzegels. De collectie bevat iets meer dan 9000 objecten. Vignetten waren een belangrijke vorm van 18e-19e en vroeg 20e-eeuwse illustratie. Dit waren afbeeldingen die ter illustratie bij teksten gezet konden worden. Net als bij de lettertypen waren deze vignetten te reproduceren en werden deze verkocht aan andere drukkers. Net als bij de beschikbare lettertypen zijn de vignetten van Enschedé afgedrukt in zogenaamde vignettenproeven. Hier zijn ze ook per nummer beschreven. De vignettencollectie van Koninklijke Joh. Enschedé BV is deels uit oud bezit afkomstig, ooit verworven bij de aankoop van het materiaal van drukkerijen of van andere lettergieterijen, deels ook werden nieuwe voorstellingen door Koninklijke Joh. Enschedé BV zelf bij graveurs of bij speciale vignettenleveranciers als de Duitser F.W. Gubitz besteld.
Gemeente:
Haarlem
laatste wijziging 05-04-2023
9.323 beschreven archiefstukken
7.050 gedigitaliseerd
totaal 7.050 bestanden