Menu

Stempels en matrijzen

De collectie stempels en matrijzen is afkomstig van de lettergieterij van Joh. Enschedé en Zonen. Tussen 1743-1991 vervaardigde deze afdeling zelf lettertypen, maar kocht deze ook over van andere lettergieterijen.

De stempels zijn de ijzeren staafjes waaruit de lettersnijder één letter of teken sneed. Deze stempels werden afgeslagen in een ander metaal, wat weer een matrijs werd genoemd. Van deze matrijzen werden tenslotte de loden letters gegoten die gebruikt werden in het dagelijkse drukwerk.

De stempels zijn in enkele honderden kistjes opgeslagen, en liggen bij het Noord-Hollands Archief. De matrijzen zijn opgeborgen in bijna 4.000 lades in aparte kasten. Deze kasten staan echter vanwege het gewicht niet bij het NHA, en zijn extern opgeslagen. Deze zijn helaas vooralsnog niet raadpleegbaar.

Van de meeste schriften zijn de herkomst, het jaar van aanschaf, de graveur of ontwerper van het schrift bekend. Bij de catalogisering van de sets matrijzen en stempels hebben deze het schriftnummer behouden dat ze in de gieterij hadden. Deze zijn ook in de collectie letterproeven terug te vinden.

In de collectie bevinden zich ook matrijzen die tot de oudst bewaarde ter wereld behoren en teruggaan tot ca. 1490. Daarnaast bezit het museum de van Didot afkomstige ‘Non Plus Ultra’, de kleinste letter ooit gegraveerd (op 2½ punt).