In het project Fotografisch Geheugen zijn twee miljoen foto’s van Fotopersbureau De Boer (1945-2005) gedigitaliseerd en online beschikbaar gesteld. Om deze bijzondere collectie zo goed mogelijk doorzoekbaar te maken, zijn een aantal nieuwe zoekmogelijkheden toegevoegd aan de Beeldbank Fotopersbureau De Boer.

1. Zoeken op de kaart

Kaartweergave met Haarlemse locaties waarvan persfoto’s beschikbaar zijn, gefilterd op de jaren zeventig

Van veel persfoto’s is bekend op welke plek ze zijn gemaakt. We hebben een groot deel van deze beelden voorzien van geografische coördinaten, waardoor je kan zoeken op de kaart. Je vindt deze kaart rechtsboven in het zoekscherm (de ‘pin’). Als je klikt op een specifieke locatie, bijvoorbeeld een straat, dan krijg je alle foto’s te zien van die plek. Wil je alleen foto’s uit de jaren zeventig op je scherm krijgen? Met de filters ‘Jaar’, ‘Maand’ en ‘Dag’ kan je een specifieke periode selecteren.

2. Zoeken op de teksten op de foto’s (automatische tekstherkenning)

Voorbeeld tekstherkenning via Google Vision

Kunstmatige intelligentie maakt het mogelijk om teksten die voorkomen op foto’s op te sporen en op geautomatiseerde wijze om te zetten in doorzoekbare tekst. Dit gaat niet perfect, want de teksten zijn niet altijd goed te zien, staan schuin of de computer heeft moeite om de juiste letters te vinden. Maar het gaat wel goed genoeg om een toegevoegde waarde te zijn voor speurders.

Op dit moment zijn al de foto’s uit de deelcollecties vlakfilms, 6x9 rolfilms en glasnegatieven doorzoekbaar op teksten. We streven ernaar om alle twee miljoen foto’s op deze manier doorzoekbaar te maken. Als je op een foto klikt, dan zie je links onderaan de gevonden teksten onder de kop ‘automatische tekstherkenning’.

3. Zoeken op onderwerpscategorieën (automatische trefwoorden)

 
Automatisch gevonden onderwerpen ‘Kermis’ (71%), ‘Circus’ (15%) en ‘Buiten’ (100%).

Met kunstmatige intelligentie is het mogelijk om een computer te laten bepalen welk onderwerp het beste past bij een foto (beeldherkenning). In historische fotocollecties zijn vaak specifieke onderwerpen vastgelegd, zoals een ‘demonstratie’, ‘honkbalwedstrijd’ of ‘winkelstraat’. Samen met ons publiek hebben we een computerbrein getraind om met kunstmatige intelligente deze onderwerpen automatisch te herkennen. Dit levert een handige nieuwe zoekoptie op. Er zijn meer doorzoekbare gegevens en de foto’s worden in bulk naar onderwerp gecategoriseerd. Dat is bijvoorbeeld handig als je het veranderd beeld van winkelstraten of sinterklaasvieringen door de tijd heen wilt zien of onderzoek doet naar demonstraties. De computer maakt niet altijd een juiste inschatting, maar al wel goed genoeg om van nut te zijn bij het doorzoeken van de collectie van Fotopersbureau De Boer. Het getrainde computerbrein is gratis beschikbaar voor iedereen. Het kan dus ook worden toegepast op andere beeldcollecties, zelfs als deze geen verdere doorzoekbare gegevens bevatten.

Bij de filter ‘automatische trefwoorden’ vind je alle onderwerpscategorieën. Als je op een foto klikt, dan zie je linksonder de gevonden categorieën met het waarschijnlijkheidspercentage, de mate van zekerheid volgens de computer. Als de computer bijvoorbeeld 80% zeker is dat het om een ‘voetbalwedstrijd’ gaat, is er ook 20% kans dat de foto eigenlijk thuishoort in één van de andere categorieën. De computer geeft ook een inschatting of een foto binnen of buiten is genomen.

Op dit moment zijn al de deelcollecties vlakfilms, 6x9 rolfilms en glasnegatieven doorzoekbaar op onderwerpscategorieën. We streven ernaar om alle twee miljoen foto’s op deze manier doorzoekbaar te maken. Ook willen we een sorteeroptie toevoegen waarin je jouw zoekresultaat kan ordenen op de mate van waarschijnlijkheid. Dan krijg je bijvoorbeeld eerst foto’s te zien waarvan de computer 99% zeker is dat het om voetbalwedstrijden gaat.

4. Bijbehorende krantenpublicatie vinden

Een aan een krantenpagina gekoppelde persfoto op de website Krant en Foto’s

Achter elke persfoto zit een verhaal en achter elke krantenfoto gaat meestal een hele reeks foto's schuil. In het project Krant en Foto’s hebben we samen met enkele partners geprobeerd om met beeldherkenning (kunstmatige intelligentie) een half miljoen persfoto’s te koppelen aan een kwart miljoen krantenpagina’s. Dat is al goed gelukt. Op de website krant-en-fotos.nl kan je in de zoekmachine foto’s van Fotopersbureau De Boer terugvinden uit de jaren zeventig, gekoppeld aan de kranten Haarlems Dagblad en IJmuider Courant. We onderzoeken op dit moment een mogelijk vervolg.

Het project Fotografisch Geheugen is mogelijk gemaakt door Mondriaan Fonds en Prins Bernhard Cultuurfonds.