De papieren nalatenschap van Ludwig Wittgenstein, de zogenaamde Nachlass, is aan het Memory of the World Register van UNESCO toegevoegd. Dat werd deze week bekend gemaakt. De nominatie is vanuit Oostenrijk gecoördineerd. Het Noord-Hollands Archief participeert met documenten over de filosoof Ludwig Wittgenstein: de zogenaamde Wittgensteiniana, onderdeel van het Wiener Kreis Archief.

De Wiener Kreis (1920-1938) was een groep van filosofen en wetenschappers die zich rond Moritz Schlick (1882-1936) schaarde. Schlick heeft van Wittgenstein verschillende dictaten opgenomen en uitgewerkt, beschreven als de zogenaamde Wittgensteiniana.

Ludwig Wittgenstein (1889-1951) wordt gezien als één van de belangrijkste filosofen van de 20ste eeuw en de grondlegger van de ‘linguïstische wending’. Kort omschreven is het kenmerk hiervan dat taal de werkelijkheid onvoldoende kan weergeven. Maar ook op andere wetenschappelijke disciplines was Wittgensteins werk van grote invloed. De enige filosofische publicatie van zijn hand die werd uitgegeven toen hij nog leefde is de Tractatus Logico-Philosophicus (1921). Hierin beschrijft Wittgenstein hoe taal zich tot het domein van de kennis, esthiek, ethiek en religie verhoudt.

In 1929 werd Wittgenstein hoogleraar aan de University of Cambridge en ontwikkelde hij een nieuwe taalfilosofie. Deze nieuwe inzichten werden pas na zijn dood, in 1953, gepubliceerd in de Philosophische Untersuchungen. Deze wordt nog steeds beschouwd als één van de belangrijkste publicaties voor de moderne geschiedenis der filosofie.

Wittgensteins filosofische ontwikkeling is in zijn Nachlass gedetailleerd vastgelegd. De Nachlass bestaat uit meer dan 20.000 pagina’s, waaronder 83 manuscripten.

De originele stukken van Wittgensteins Nachlass zijn behalve bij het Noord-Hollands Archief, bij de Wren Library (Trinity College Cambridge, UK), de Austrian National Library (Wenen, AUT), de Bodleian Library (Oxford, UK) en The Bertrand Russell Archives (Ontaria, Canada) in beheer.

Het Noord-Hollands Archief beheert de archieven van wetenschappelijke instellingen en van personen. Daaronder de persoonlijk-wetenschappelijke archieven van de Nobelprijswinnaars Pieter Zeeman (1865-1943) en Hendrik Lorentz (1853-1928).

De inventaris van het Wiener Kreis archief is hier beschikbaar.

Meer informatie over de Memory of the World register op de website van UNESCO.

Foto: Portrettfoto, [1929], in Wiener Kreis Archief, inv.nr. 577/X.25 'Portrait on being awarded a scholarship from Trinity College, 1929.