Binnenkort verschijnt de nieuwe editie van Uitgelicht, het magazine van het Noord-Hollands Archief. Als tipje van de sluier kunt u hier alvast het artikel lezen over het topstuk van de burgemeester van Heemstede, Marianne Heeremans.

Een zestien meter lange groene loper nodigde de bezoekers van het Heemsteedse gemeentehuis een aantal jaren geleden uit om een reis te maken langs de buitenplaatsen aan de Herenweg. Voor burgemeester Marianne Heeremans zijn de historische trajectkaarten die de basis vormen van deze loper, de topstukken in de NHA-collectie. ‘De symboliek van deze kaarten gaat nog altijd op.’

De groene loper lag in de hal van het gemeentehuis vanwege een tentoonstelling in de Burgerzaal over de historische buitenplaatsen aan de Herenweg tussen Haarlem, Heemstede en Bennebroek. Eerder dat jaar was de tentoonstelling al te zien geweest in het Noord-Hollands Archief. ‘Dat vond ik zo’n vrolijk gezicht. We liepen over de loper en waren even terug in de tijd. Het was zo’n opvallend, beeldend document. Dat is me altijd bijgebleven.’ De tentoonstelling was in Heemstede te zien in de zomer van 2012.

Burgemeester Marianne Heeremans (midden) met Klaartje Pompe en Alexander de Bruin van het Noord-Hollands Archief.

Landschappelijke schoonheid

Heeremans vertelt enthousiast dat de zestien trajectkaarten getekend werden door de Haarlemmer Dirk Klinkenberg (1709-1799). ‘Hij was landmeter, waterbouwkundige en amateurastronoom. Land, water en hemel. Wat wil je nog meer!’ Klinkenberg, overigens ook nog veertig jaar lang secretaris-generaal van de Nederlandse regering in Den Haag, tekende de opvallend goed bewaarde kaarten met pen en aquarelverf in 1757.

‘Zijn opdracht was,’ legt Heeremans uit, ‘het tekenen van het traject Haarlem-Leiden-Den Haag om een compleet beeld te krijgen van de staat waarin de weg verkeerde en om te kijken waar eventueel onderhoud nodig was. Het moest immers een goed begaanbare weg blijven. Het bijzondere is dat deze weg in de loop van de tijd verfraaid werd met landschappelijke schoonheid, met name landgoederen en landhuizen. En Heemstede lag aan dit traject. Heemstede was hierdoor geen eiland, maar verbonden met de omgeving. Heemstede houdt niet op bij zijn eigen grenzen. Dat is de symboliek van deze oude trajectkaarten.’

‘Ja, ik ben zeer geïnteresseerd in geschiedenis,’ zegt Heeremans. ‘Ik zoek graag iets op. Zo wilde ik weten wie Klinkenberg was en wanneer hij leefde. Wij zijn geschiedenis. Heden en toekomst kunnen niet bestaan zonder het verleden. Zo’n verhaal over Klinkenberg, als je ziet welke expertise er nodig was om zo’n traject van tientallen kilometers in die tijd in kaart te brengen. Wij, als Nederlanders, waren daar toen al goed in. De geschiedenis heeft ons gebracht waar we nu zijn. We plukken nu de vruchten van wat we in het verleden hebben gepresteerd.’

‘Landinrichting is onze specialiteit. Het is zo belangrijk om bijvoorbeeld de infrastructuur goed te onderhouden. Je ziet nu helaas in de VS, in de nasleep van de orkanen in Texas en Florida, wat de gevolgen zijn als dat niet gebeurt. De VS zijn berucht om het achterstallig onderhoud van hun infrastructuur. Terwijl Nederland al honderden jaren een buitengewone deskundigheid op dat gebied heeft en die expertise ook een exportartikel is. In de VS wil de overheid de wederopbouw vooral aan de markt overlaten. Maar hoeveel zorg heb je dan voor je burgers?’

Gedeelte van de trajectkaart van Dirk Klinkenberg (klik op de afbeelding om deze in de Beeldbank te bekijken).

Dienstverlening

Het brengt Marianne Heeremans, die per 1 januari 2018 na 10 jaar afscheid neemt als burgemeester, op een voor haar belangrijk punt: dienstverlening door de overheid. ‘Als ik de afgelopen jaren ergens het belang van ben gaan inzien, dan is het wel kwalitatief hoogwaardige dienstverlening. De gemeente is een monopolist op dat gebied, maar dat is niet altijd een garantie voor begrip voor de burgers en service. Terwijl die burgers wel op de gemeente aangewezen zijn. Dienstverlening is de brug tussen het gemeentelijk apparaat en de politiek, en aan de andere kant de samenleving. Dienstverlening is het loket waar je naartoe moet voor je rijbewijs, de geboorte van je kind enzovoort. Daarom is het in het belang van de democratie dat de dienstverlening goed functioneert. Wij willen hierin excelleren.’

‘Burgers hebben het soms ook zwaar met de overheid. Want die heeft uiteindelijk altijd het laatste woord. Lange tijd is gezegd: “Als we het maar goed uitleggen’’. Maar dat is bevoogdend. Het gaat niet alleen om het kweken van begrip voor wat de overheid wil en doet. Als overheid moet je ook weten wat de mensen nodig hebben. Dit betekent inclusief denken: iedereen in de samenleving erbij betrekken.’

Met het Noord-Hollands Archief is Heeremans erg blij. ‘Er is een ontspannen-constructieve samenwerking met Heemstede. We hebben goede afspraken kunnen maken over wat er naar het archief wordt overgebracht. In mijn tijd heb ik geen enkele smet kunnen ontdekken. In de gemeenteraad en het college van B en W is er ook nooit enige discussie over het belang van het NHA. De Heemsteedse politiek is trots op het NHA, dat een geweldige collectie beheert op een fantastische, toegankelijke locatie met een museale betekenis.’

‘En Heemstede is trots op zijn eigen geschiedenis. Als je bedenkt dat de Historische Vereniging Heemstede Bennebroek meer leden heeft dan de Historische Vereniging Haerlem, zegt dat wel iets over de belangstelling hier voor de lokale geschiedenis.’

De trajectkaart van Dirk Klinkenberg is in detail te bekijken in de Beeldbank (gebruik om de verschillende gedeelten te zien de pijltjes in de werkbalk aan de rechterzijde van het scherm).

Uitgelicht 9, blz. 30 t/m 33. Tekst: Wim de Wagt / beeld: Kim Krijnen en Noord-Hollands Archief