Op 16 januari 2018 werd het archief van historicus en socioloog P.J. Bouman (1902-1977) door zijn zoon drs. J.W. Bouman bij het Noord-Hollands Archief in beheer gegeven.

Drs. W.J. Bouman en NHA-directeur Lieuwe Zoodsma ondertekenen de overeenkomst van beheer.

Tijdens zijn studie economie raakte Bouman geïnteresseerd in de economische geschiedenis en promoveerde in dit vak in 1931 op een proefschrift over ‘Rotterdam en het Duitsche achterland 1831-1851’. Maar uiteindelijk was het toch de sociologie, en met name de historische ontwikkeling van de maatschappij, die hem het meest boeiden. Zijn leidende ideeën over de opkomst van de kapitalistische maatschappij ontleende Bouman eerst aan Max Weber en later ook aan Karl Mannheim.

In februari 1946 werd Bouman benoemd tot hoogleraar te Groningen in de sociologie met inbegrip van de grondslagen van het maatschappelijk werk. Zijn inaugurele rede handelde over Sociale spanningen en de middelen om die op te heffen.

Dr. P.J. Bouman in 1932, tekening door Dolf van der Haar.

Als publicist had Bouman al vóór de oorlog naam gemaakt, allereerst door zijn cultuurhistorisch overzicht Van Renaissance tot Wereldoorlog (1938), voor velen een leesbare inleiding in de ontwikkeling van cultuur en maatschappij. Veel succes boekte ook zijn Leerboek voor economische geschiedenis (1939).

Bouman presenteerde zich reeds vroeg als deskundig socioloog, ofschoon hij hiertoe hoofdzakelijk door zelfstudie was gekomen. Zichzelf betitelde hij echter als cultuursocioloog.

In de cultuurgeschiedenis miste hij de sociologische dimensie en constateerde hij een gebrek aan belangstelling voor het lot van de gewone man. In zijn streven de historische werkelijkheid beter 'zichtbaar' te maken probeerde hij te komen tot een 'filmische' verbeelding van het verleden. Het resultaat was de bestseller ‘Revolutie der Eenzamen’ (1953), 34 keer herdrukt en in vele talen vertaald.

Bouman was een succesvol man: een graag gehoorde spreker, een veel gelezen schrijver. In Nederland was hij een pionier op het gebied van de sociologie, die er primair naar streefde nieuwe terreinen van onderzoek bloot te leggen. In 1967 nam hij ontslag als hoogleraar met als doel om de rest van zijn werkzame jaren zo veel mogelijk te kunnen besteden aan ‘vrij werk’.

In 1991 werd een van de gebouwen van de Faculteit Gedrags- en Maatschappijwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen naar hem vernoemd (het Boumangebouw).

De inventaris van het archief is hier te raadplegen.