Menu

AFGELOPEN | Wat weet jij over het Noord-Hollandsch Kanaal?

Verborgen in het landschap van Noord-Holland ligt een verkeersader van 80 km. De aanleg hiervan, 200 jaar geleden, bracht nogal wat teweeg. Ter gelegenheid van dit jubileum hebben we een tentoonstelling ontwikkeld met materiaal uit de unieke collectie Provinciale Atlas Noord-Holland. Tot en met 1 juli 2020 is deze te zien bij het Marinemuseum in Den Helder.

Op 15 april 1819 tekende Willem I het Koninklijk Besluit voor de aanleg van het ‘Groot Noordhollandsch Kanaal’. De vaarroute, die van Amsterdam via Purmerend en Alkmaar naar Den Helder liep, moest Amsterdam weer toegankelijk maken voor handelsschepen en de marine. Ingenieur Jan Blanken die in 1808 bij Rijkswaterstaat benoemd werd tot inspecteur-generaal en toen al veel ervaring had in civiele techniek, kreeg in 1818 de opdracht om een kanaal te ontwerpen dat voldoende breed was om twee Linieschepen van de marine elkaar te laten passeren. 


De doorijzing van het Kanaal bij Purmerend in 1830

In het jaar daarop begon de aanleg van het ‘Groot Noordhollandsch Kanaal’. Er werden duizenden arbeiders, honderden paarden, tientallen baggermolens en honderden schuiten ingezet om de klus te klaren. Het immense project duurde vijf jaar. Arbeiders werkten voor een hongerloontje en sliepen in schuren of houten keten.

De nieuwe verkeersader zette de verhouding met de aan het kanaal grenzende steden op scherp. Zo werd er in Purmerend weinig voordeel van verwacht, de jaarlijkse bijdrage werd als belastend gezien. Pas na een flinke schadeloosstelling ging de gemeente overstag. In de decennia erna bleek dat het kanaal een aanzienlijke economische bijdrage leverde aan de stad en de bevolking. 


Het Nieuwe Diep in Den Helder ca. 1860

Na circa 1880 eindigde de bloeitijd. Door de komst van het Noordzeekanaal veranderde het belang van het Noord-Hollands Kanaal. In de loop der jaren nam het werkverkeer steeds verder af en bleef met name de pleziervaart en regionale binnenvaart over.

De interactieve tentoonstelling werd ontwikkeld in samenwerking met ontwerpbureau Synergique en met beeldmateriaal uit de collectie Provinciale Atlas Noord-Holland, die het Noord-Hollands Archief beheert voor de provincie Noord-Holland. Lees hier het interview van Oneindig Noord-Holland met conservator Saskia van den Berg.

Van 14 januari tot en met 1 juli 2020 is de tentoonstelling te zien aan boord van museumschip Zr.Ms.Schorpioen bij het Marinemuseum in Den Helder.

Benieuwd naar de collectie Provinciale Atlas? Neem een kijkje in de beeldbank!