Onlangs zijn op de website HisGIS de kaarten uit 1832 van de kustzone Noord-Holland gepubliceerd. Je krijgt hier onder meer informatie over de eigenaren van de percelen en de hoogte van de betaalde belasting. Deze schat aan gegevens, die het gebied tussen Hillegom en Den Helder beslaat, is voor heel wat specialisten van onschatbare waarde voor hun onderzoek. Wij vroegen aan bouwhistoricus Maarten Enderman en archeoloog Roos van Oosten om te vertellen waarvoor zij deze nieuwe bronnen en technieken in hun werk gebruiken.

Lees hier meer over het HisGIS project.

Vragen?
Ben jij naar iets op zoek en kom je er niet uit? Bekijk de uitleg onder het filmpje of chat aanstaande woensdag 8 september met onze collega Jan Kruidhof tussen 9.00 en 12.30.

HisGis in begrijpelijke taal

Als voorbeeld nemen we dit perceel aan de Grote Markt in Haarlem.

In het kadaster vind je informatie over ieder stukje grond in Nederland. De eerste versie van het kadaster stamt uit 1832. De gegevens uit die tijd over de kuststrook van Noord-Holland is nu online te bekijken in HisGis. Hieronder wordt uitgelegd wat de gegevens die je daar ziet precies betekenen.

Achtergrond
Nadat Nederland in 1810 werd ingelijfd bij Frankrijk, besloot Napoleon dat Nederland een kadaster moest krijgen. Op basis daarvan kon grondbelasting worden geïnd. Een paar jaar later werd Nederland weer onafhankelijk van Frankrijk, maar er werd wel verder gewerkt aan het kadaster. In 1832 was het af.

Uitleg
A. Kadastraal adres
○ De naam van de gemeente waar de grond in 1832 bij hoorde,
○ De sectie (aangeduid met een hoofdletter),
○ Het nummer van het perceel en een eventuele toevoeging daarop, zoals “bis”.

B. Eigenaar van het perceel
Dat kan een gewone persoon zijn, maar ook meerdere personen of een instantie, zoals een kerk. Als het een gewoon persoon betreft, staat achter diens naam tussen haakjes vaak zijn beroep en woonplaats vermeld.

C. Oppervlakte en grondgebruik
Oppervlakte van het perceel en beschrijving waarvoor de grond gebruikt werd.

D. Klasse en belastbaar inkomen onbebouwde grond
Ieder stuk grond werd ingedeeld in een klasse. Niet iedere grond was immers even vruchtbaar of waardevol. Per klasse werd berekend hoeveel het stuk grond kon opbrengen en hoeveel belasting ervoor betaald moest worden.

‘Belastbaar inkomen’ kun je dus lezen als ‘belastbare opbrengst’. Soms komt de term twee keer voor bij één perceel. De eerste vermelding (hier ƒ 0,33) is dan de belastbare opbrengst van het onbebouwde deel van het perceel. De tweede, onderste vermelding gaat dan over het bebouwde deel van het perceel.

Bij onbebouwde grond werd rekening gehouden met de kosten die de eigenaar maakte voor bijvoorbeeld het spitten en bemesten en het naar de markt brengen van gewassen.
Voor bebouwde percelen gold de huurwaarde van het gebouw.

E. Klasse en belastbaar inkomen bebouwde grond
Deze onderste vermelding van belastbaar inkomen (ƒ 195,00) is de belastbare opbrengst van het bebouwde deel van het perceel.

F. GPS-coördinaten van het perceel
Het eerste getal geeft de breedtegraad aan (de latitude). Het tweede getal geeft de lengtegraad aan (de longitude).

G. Rijksdriehoeksstelsel
Datzelfde coördinaat, maar uitgedrukt in het Rijksdriehoeksstelsel.

Om het begrijpelijk te houden, is deze uitleg niet te gedetailleerd gemaakt. Wil je juist wel het naadje van de kous weten? Mail dan naar info@noord-hollandsarchief.nl