Menu

De aard- en hemelglobe

In de collecties van de Provinciale Atlas Noord-Holland bevindt zich een tweetal aard- en hemelglobes.

De globes dateren uit 1750 en zijn geproduceerd door de firma Valck, makers en uitgevers van kaarten en globes te Amsterdam. Deze aard- en hemelglobe waren in de 18e eeuw luxeproducten, maar ook praktische hulpmiddelen voor navigatie. Ze werden volgens de laatste wetenschappelijke inzichten gemaakt. De sterrenbeelden waren op cartografisch gebied het nieuwste van het nieuwste.


De aardglobe

De firma Valck was in de 18e eeuw de enige uitgeverij van globes in Nederland. Zij stonden bekend om hun accuratesse. Na het overlijden van Leonard Valck in 1746, de zoon van de oprichter, Gerard Valck, zette zijn vrouw Maria Schenk de uitgeverij, die gelegen was in het huidige pand van Peek en Cloppenburg, voort. Zij maakte geen nieuwe globes meer, maar verving de datering 1700 door 1750, zoals ook te zien is op de globes.


De hemelglobe

De restauratie van de globes

De 2 globes hebben lange tijd in het depot van het Noord-Hollands Archief gestaan. Zij waren in matige conditie, sterk vervuild en niet meer leesbaar. Om deze stukken weer toegankelijk voor het publiek te maken, heeft de Provincie Noord-Holland in 2016 financiële middelen ter beschikking gesteld voor de restauratie. Papierrestaurator Francien van Daalen heeft de globes hun glans van weleer teruggegeven.

In de aanloop naar de presentatie worden er in totaal 8 filmpjes gepubliceerd die ingaan op het restauratieproces en de achtergrond van de globes. Alle betrokken experts komen hier aan het woord.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 1 – Waarom restaureren?

In de collectie van de Provinciale Atlas Noord-Holland bevindt zich een tweetal globes: een aard- en hemelglobe. Waarom zijn deze objecten zo uniek en waarom zijn deze globes de afgelopen maanden gerestaureerd? Het Noord-Hollands Archief en de Provincie Noord-Holland leggen dit in het eerste filmpje in een reeks van acht aan ons uit.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 2 – Inpakken en wegwezen

De globes worden door een expert gerestaureerd, maar daarvoor moeten ze eerder worden getransporteerd. Hoe gaat dat nu precies in z’n werk? Conserveringsadviseur Frederike Leffelaar en conservator Alexander de Bruin (beide Noord-Hollands Archief) laten dat zien.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 3 – Forensisch onderzoek

Papierrestaurator Francien van Daalen behandelde al meer dan vijftig globes. Zij legt ons in deel 3 van deze serie uit welke onderzoek voorafgaat aan de werkzaamheden.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 4 – Demonteren

Francien van Daalen, papierrestaurator, licht toe hoe zij alle elementen van de globe onder de loep neemt om de globes zo goed mogelijk te restaureren. Kijk mee hoe zij steeds het hele proces in de gaten houdt.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 5 - Hout werkt

Niet alleen het papier van de globes moet worden gerestaureerd, ook het houtwerk wordt onder handen genomen door Jurjen Creman, meubelrestaurator. Kijk mee naar zijn werkzaamheden voor dit project.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 6 - De grote schoonmaak

Hoe maak je papier schoon zonder het materiaal te beschadigen? Dat legt Francien van Daalen in dit filmpje aan ons uit.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 7 - De Provinciale Atlas Noord-Holland

Directeur van het Noord-Hollands Archief Lieuwe Zoodsma, senior conservator Alexander de Bruin en gedeputeerde van de provincie Noord-Holland voor Duurzaamheid, Bestuur en Cultuur Jack van der Hoek vertellen ons wat de collectie van de Provinciale Atlas Noord-Holland zo bijzonder maakt en wat de waarde van de collectie is.

Provinciale Atlas: Operatie globe - Aflevering 8 - Papieren pronkstuk

Tot slot legt papierrestaurator Francien van Daalen uit hoe de globes worden hersteld en ze hun glans van weleer terugkrijgen.