De database krijgsraden vormt de index op het archief Krijgsraden in Noord-Holland in de periode 1798-1913. In deze database vindt u namen en andere gegevens van militairen die in de genoemde periode veroordeeld werden door de krijgsraden in Noord-Holland.

Militaire rechtspraak

In de periode 1798-1913 waren in verschillende Noord-Hollandse plaatsen krijgsraden gevestigd. Er waren krijgsraden in Alkmaar (periode 1798-1827), Amsterdam (periode 1814-1816, 1819), Haarlem (periode 1819-1913), Hoorn (periode 1798-1811). Deze colleges spraken recht over misdrijven en overtredingen van beroepsmilitairen en dienstplichtige soldaten.

De meest voorkomende zaken waren desertie, diefstal, belediging, mishandeling en oplichting. Voor de rechtbank verschenen militairen van de landmacht en mariniers die in Noord-Holland gelegerd waren. In de periode 1860-1874 verschenen voor de krijgsraad in Haarlem ook militairen die in de provincie Utrecht gelegerd waren.

De database geeft een overzicht van de aanwezige dossiers die in de periode 1798-1913 over de voor de krijgsraad verschenen personen werden aangelegd.

Inhoud van de dossiers

Een dossier bevat het vonnis met bijlagen. Het vonnis geeft de personalia en militaire gegevens van de verdachte: achternaam, voornamen, geboorteplaats, geboortejaar, militaire rang, naam van compagnie, bataljon, regiment en garnizoensplaats. Uiteraard bevat het vonnis een beschrijving van het strafbare feit en de uitspraak.

De bijlagen bij de vonnissen variëren in de loop der tijd. In de periode 1814-1830 zijn de bijlagen vrij omvangrijk. Ze bevatten de aanklacht van de auditeur-militair, getuigenverhoren, confrontaties tussen getuigen en verdachte, uittreksels uit het militaire stamboek en uit het strafregister van de verdachte. Daarnaast zijn soms correspondentie en stukken over gratie aanwezig. Het uittreksel uit het stamboek geeft de geboorteplaats en geboortedatum, namen van de ouders, voormalige woonplaats, het signalement, de datum van indiensttreding en militaire loopbaan.

Van de periode 1830-1913 zijn minder bijlagen bewaard. De getuigenverklaringen zijn niet meer apart aanwezig, maar de inhoud is verwerkt in het vonnis. Naast het vonnis zijn er uittreksels uit het stamboek en uit het strafregister. Het uittreksel uit het strafregister geeft inzicht in het gedrag van de verdachte. Het vermeldt de straffen die zijn opgelegd voor lichte vergrijpen of overtredingen, zoals dronkenschap, vechten, ontbreken op het appel of onbehoorlijk gedrag.

Zoeken in de database

U kunt online in de database zoeken op naam. U moet er rekening mee houden dat de spelling van de (achter)namen niet altijd overeenkomt met de schrijfwijze van de namen in de registers van de burgerlijke stand. De namen zijn namelijk vaak fonetisch gespeld. In de eerste helft van de negentiende eeuw konden veel soldaten niet lezen of schrijven en zij wisten ook niet hoe hun naam gespeld moest worden. Het komt geregeld voor dat binnen een dossier de naam van de verdachte op verschillende wijzen geschreven is. U kunt daarom het best eerst zo 'grof' mogelijk zoeken en op verschillende spellingsvarianten. In de database is de spelling aangehouden zoals die voorkomt in het uittreksel uit het stamboek.

Inzien en kopieën bestellen

De dossiers zijn gedeeltelijk online te bekijken via het archievenoverzicht. Mocht het inventarisnummer al digitaal beschikbaar zijn, dan worden de scans getoond bij de vermelding in de index. Let op: het gehele gescande inventarisnummer wordt getoond, u moet zelf de gezochte vermelding hierin opzoeken. Voor nog niet gedigitaliseerde inventarisnummers kunt u een verzoek indienen om deze te laten scannen.

U kunt de dossiers, voor zover nog niet digitaal beschikbaar, inzien op de studiezaal van de locatie Jansstraat.