2488 stempels en matrijzen van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van
2488
stempels en matrijzen van het Museum Enschedé te Haarlem, Collectie van
Inleiding
De werkzaamheden van Koninklijke Joh. Enschedé BV – het vroegere Joh. Enschedé en Zonen – omvatten ruim 300 jaar drukkerij, uitgeverij, lettergieterij en de vervaardiging van waardepapieren zoals bankbiljetten en postzegels.
De collectie stempels en matrijzen is afkomstig van de lettergieterij van Joh. Enschedé en Zonen (actief als lettergieters van 1743-1991). De matrijzen zijn opgeborgen in een kleine 4.000 houten laatjes, waarin zich zo'n 6.500 verschillende lettertypen bevinden. Van de meeste schriften zijn de herkomst, het jaar van aanschaf, de graveur of ontwerper van het schrift bekend. In de collectie bevinden zich ook matrijzen die tot de oudst bewaarde ter wereld behoren en teruggaan tot ca. 1490. Ook bezit de collectie de van Didot afkomstige 'Non Plus Ultra', de kleinste letter ooit gegraveerd, op 2½ punt.
Bij de catalogisering van de sets matrijzen en stempels hebben deze het schriftnummer behouden dat ze in de gieterij – en dus ook in letterproeven – hadden. Ze zijn dus op dit oude schriftnummer terug te vinden. Ook kunnen overzichten gemaakt worden naar herkomst of graveur van het schrift.
De stempels en matrijzen zijn deels gemaakt in de lettergieterij van Koninklijke Joh. Enschedé BV. Een ander deel van de stempels en matrijzen zijn verworven door het overnemen van oude lettergieterijen of door aankoop. De stempels en matrijzen zijn gebruikt voor het maken van de drukvormen en de vignetten. Ingekomen en minuten van uitgaande stukken over bijv. het aanschaffen van stempels/matrijzen zijn te vinden in het archief van Koninklijke Joh. Enschedé BV (Historisch Bedrijfsarchief) te Haarlem, 1732-2013, zie toegangsnummer 2484.
laatste wijziging 26-05-2020
6.477 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 26-05-2020
6.477 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1490-1991
Periode documenten:
1490-1991
Openbaarheid:
openbaar
Raadpleegmogelijkheid:
Haarlem, raadpleging alleen op afspraak
Gebruiksinformatie:
Inventaris inv. nrs. 1-9813. Een gedeelte van de collectie is niet geïnventariseeerd. De collectie is vooralsnog alleen op afspraak te raadplegen. Nadere informatie over de raadpleging bij de informatiebalie. Museum Enschedé was het bedrijfsmuseum van Koninklijke Joh. Enschedé BV. De werkzaamheden van Koninklijke Joh. Enschedé BV – het vroegere Joh. Enschedé en Zonen – omvatten ruim 300 jaar drukkerij, uitgeverij, lettergieterij en de vervaardiging van waardepapieren zoals bankbiljetten en postzegels. De collectie stempels en matrijzen is afkomstig van de lettergieterij van Joh. Enschedé en Zonen. Tussen 1743-1991 vervaardigde deze afdeling zelf lettertypen, maar kocht deze ook over van andere lettergieterijen. De stempels zijn de ijzeren staafjes waaruit de lettersnijder één letter of teken sneed. Deze stempels werden afgeslagen in een ander metaal, wat weer een matrijs werd genoemd. Van deze matrijzen werden tenslotte de loden letters gegoten die gebruikt werden in het dagelijkse drukwerk. De stempels zijn in enkele honderden kistjes opgeslagen. De matrijzen zijn opgeborgen in een kleine 4.000 houten laatjes in aparte kasten, waarin zich zo'n 6500 verschillende lettertypen bevinden. Deze matrijzenkasten staan echter vanwege het gewicht niet bij het Noord-Hollands Archief en zijn extern opgeslagen. Deze zijn helaas vooralsnog niet raadpleegbaar. Van de meeste schriften zijn nu nog steeds de herkomst, het jaar van aanschaf, de graveur of ontwerper van het schrift bekend. Bij de catalogisering van de sets matrijzen en stempels hebben deze het schriftnummer behouden dat ze in de gieterij hadden. Deze zijn ook terug te vinden in de collectie van letterproeven, zie toegangsnummer 2487. In de collectie bevinden zich ook matrijzen die tot de oudst bewaarde ter wereld behoren en teruggaan tot ca. 1490. Ook bevat de collectie de van Didot afkomstige 'Non Plus Ultra', de kleinste letter ooit gegraveerd, op 2½ punt.
Gemeente:
Haarlem
Categorie:
laatste wijziging 26-05-2020
6.477 beschreven archiefstukken
Gevonden archiefstukken
Uw zoekterm komt voor in de titel en/of de kenmerken van deze archieftoegang.