Het oudste stuk in het bezit van het Noord-Hollands Archief is een pauselijke bul die dateert uit 1140. De bul bevindt zich in het archief van de abdij van Egmond. Deze archieven werden gevormd in de middeleeuwen, tot aan de eerste ondergang van de abdij in 1573. Gelukkig konden diverse waardevolle stukken kort daarvoor in veiligheid worden gebracht. De archieven werden geconfisqueerd door de gewestelijke overheid. Zo kwamen ze terecht bij het archief van de Staten van Holland. In 1802 kwamen ze vervolgens onder beheer van de eerste Rijksarchivaris, en kreeg het Algemeen Rijksarchief ze in bezit. In 1992 werden ze overgebracht naar het Rijksarchief in Noord-Holland, dat inmiddels is opgegaan in het Noord-Hollands Archief.

Het oudste stuk van het Noord-Hollands Archief: een pauselijke bul uit 1140, bewaard in het archief van de Abdij van Egmond (inv.nr. 13)

Het archief van de abdij van Egmond is bijzonder kwetsbaar, maar omdat wij onderzoek en gebruik van onze archieven willen stimuleren vinden wij het belangrijk om het archief laagdrempelig toegankelijk te maken. Daarom wordt het archief momenteel in zijn geheel gedigitaliseerd. Zo kunnen onderzoekers over de hele wereld hiermee aan de slag en beschermen wij de kostbare stukken tegen de risico’s die het regelmatig hanteren met zich meebrengen.

Charter over de reformatie van het klooster van Sint-Winoksbergen (Noord-Frankrijk), 1510-1511 (archief Abdij van Egmond, inv.nr. 162)

In totaal bevatten de archieven van de abdij van Egmond nog ruim 2600 archiefstukken daterend van 1140-1574, waaronder registers, rekeningen en een zeer groot aantal charters. Al in 1951 verscheen een uitgebreide inventaris van het archief, opgesteld door P.A. Meilink.

De abdij van Egmond

De geschiedenis van de abdij van Egmond begint in het midden van 10e eeuw. Het Karolingische rijk is ineengestort en hervormers stichten tal van nieuwe kloosters. In deze abdijen worden de schrijfkunst en wetenschap beoefend en door de verbindingen, die de kloosters onderling hebben, en het verkeer met vreemdelingen, die in hun gastverblijven onderkomen vinden, zijn de abdijen de plek waar men het beste geïnformeerd is over de gebeurtenissen in de West-Europese wereld.

Voor meer informatie over de abdijgeschiedenis, klik hier.

Werken aan de kostbaarste archieven

Onze reprofotografe is op moment van schrijven (september 2023) al behoorlijk vergevorderd met de digitalisering van de charters. De medewerkers van het restauratieatelier bereiden deze eerst voor. Van de charters worden de voor- en achterkant vastgelegd, en als het mogelijk is ook de informatie onder de pliek, het omgevouwen randje van het charter. Ook de zegels worden aan beide zijden gefotografeerd. De bestanden worden na digitalisering gekoppeld aan de inventarisnummers waardoor ze makkelijk vindbaar zijn.

Naar verwachting zal het hele archief begin 2025 digitaal beschikbaar zijn.

Onze reprofotografe aan het werk met een charter uit het archief van de Abdij van Egmond